Σύνδρομο Lynch

Υπογράφει ιατρικά: Σπάθας Νικόλαος / Παθολόγος – Ογκολόγος

Τι είναι το σύνδρομο Lynch;

Είναι ένα σύνδρομο κληρονομικού καρκίνου που συνδέεται με προδιάθεση ανάπτυξης συγκεκριμένων τύπων καρκίνου, δηλαδή οι πάσχοντες από αυτό έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν κάποια είδη καρκίνου. Είναι επίσης γνωστό ως κληρονομικός, μη-πολυποδιακός oρθοκολικός καρκίνος (HNPCC). Ο σημαντικότερος κίνδυνος αφορά την ανάπτυξη καρκίνου του παχέος εντέρου ή του ορθού. Επιπλέον, τα άτομα με σύνδρομο Lynch έχουν υψηλότερη πιθανότητα εμφάνισης και κάποιων άλλων τύπων καρκίνου, όπως του ενδομητρίου, των ωοθηκών, του στομάχου, του λεπτού εντέρου, του παγκρέατος, του προστάτη, του νεφρού, του ουροποιητικού συστήματος, των χοληφόρων καθώς και του εγκεφάλου, που αναφέρονται ως σχετιζόμενοι με σύνδρομο Lynch καρκίνοι.

Ποια είναι τα σημάδια ότι μπορεί κάποιος να πάσχει από σύνδρομο Lynch;

Έχει καθιερωθεί ένα σύνολο κριτηρίων το οποίο υποδεικνύει στο γιατρό ποιοι ασθενείς εμφανίζουν πιθανότητα να πάσχουν από σύνδρομο Lynch :

Εμφάνιση κολοορθικού καρκίνου ή καρκίνου ενδομητρίου μαζί με ένα από τα παρακάτω:
Διάγνωση < 50 ετών
Διάγνωση και δεύτερου καρκίνου σχετιζόμενου με το σύνδρομο
Ένας συγγενής 1^ου ή 2^ου βαθμού με διάγνωση καρκίνου σχετιζόμενου με το σύνδρομο < 50 ετών
Δύο ή περισσότεροι συγγενείς 1^ου ή 2^ου βαθμού με διάγνωση καρκίνου σχετιζόμενου με το σύνδρομο ανεξάρτητα από την ηλικία
Γνωστή επιβεβαιωμένη ύπαρξη συνδρόμου Lynch στην οικογένεια
≥ έναν 1^ου βαθμού συγγενή με ιστορικό ορθοκολικού καρκίνου ή καρκίνου ενδομητρίου σε ηλικία < 50 έτη
≥ έναν 1^ου βαθμού συγγενή με ιστορικό ορθοκολικού καρκίνου ή καρκίνου ενδομητρίου και άλλου σχετιζόμενου καρκίνου ανεξαρτήτως ηλικίας
≥ δύο 1^ου ή 2^ου βαθμού συγγενείς με ιστορικό σχετιζόμενου καρκίνου που να περιλαμβάνει έναν σε ηλικία < 50 έτη
≥ τρεις 1^ου ή 2^ου βαθμού συγγενείς με ιστορικό σχετιζόμενου καρκίνου ανεξαρτήτως ηλικίας διάγνωσης
Ατομικό ιστορικό κακοήθειας σε οποιαδήποτε ηλικία με διαταραχή του MMR

Σημειώνεται ότι ως 1^ου βαθμού συγγενείς εννοούνται οι γονείς, τα αδέλφια και τα παιδιά ενός ατόμου και ως 2^ου βαθμού, οι θείοι/ες, οι γιαγιάδες/παππούδες, τα εγγόνια και τα ανίψια.

Από τι προκαλείται το σύνδρομο Lynch;

Το σύνδρομο Lynch είναι γενετική διαταραχή. Αυτό σημαίνει ότι σε μία οικογένεια μπορεί να μεταφερθεί από γενιά σε γενιά. Παραλλαγές σε διάφορα γονίδια που εμπλέκονται σε ένα μηχανισμό επιδιόρθωσης του DNA ενδέχεται να οδηγήσουν στην εμφάνιση του συνδρόμου. Περιλαμβάνουν τα γονίδια MLH1, MSH2, MSH6, PMS2, και EPCAM. Μεταλλάξεις σε οποιοδήποτε από αυτά τα γονίδια, συνδέονται με την ύπαρξη του συνδρόμου και προσφέρουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης κολοορθικού καρκίνου, καρκίνου του ενδομητρίου και λοιπών σχετιζόμενων καρκίνων. Παρόλα αυτά, κάποιοι ασθενείς φαίνεται να πάσχουν από το σύνδρομο χωρίς να εμφανίζουν μεταλλάξεις σε κάποιο από τα ανωτέρω γονίδια. Υπάρχει συνεχής έρευνα ώστε να αναγνωριστούν και άλλα γονίδια που πιθανώς εμπλέκονται και να προκαλούν σύνδρομο Lynch.

Πώς κληρονομείται το σύνδρομο Lynch;

Φυσιολογικά, κάθε άνθρωπος έχει δύο αντίγραφα του κάθε γονιδίου στο γενετικό του υλικό. Ένα το οποίο κληρονομεί από τον πατέρα του και ένα από τη μητέρα του. Το σύνδρομο Lynch ακολουθεί το αυτοσωματικό επικρατές πρότυπο κληρονομικότητας, σύμφωνα με το οποίο αρκεί να υπάρχει μετάλλαξη σε ένα μόνο αντίγραφο ενός γονιδίου για να υπάρχει το σύνδρομο. Έτσι, ένα άτομο με σύνδρομο Lynch έχει 50% πιθανότητα να μεταφέρει σε κάθε παιδί του το σύνδρομο. Ομοίως, τα αδέλφια ή οι γονείς ενός ατόμου με σύνδρομο Lynch παρουσιάζουν την ίδια πιθανότητα να έχουν το σύνδρομο.

Πόσο συχνό είναι το σύνδρομο Lynch;

Οι περισσότεροι κολοορθικοί καρκίνοι συμβαίνουν σε άτομα χωρίς γενετικό υπόβαθρο και ονομάζονται σποραδικοί. Μόνο ένα 3% με 5% των καρκίνων του εντέρου και το 2% με 3% των καρκίνων ενδομητρίου υπολογίζεται ότι οφείλονται στο σύνδρομο Lynch. Το σύνδρομο Lynch συγκαταλέγεται στα πιο συχνά εμφανιζόμενα σύνδρομα κληρονομικού καρκίνου. Έχει υπολογιστεί ότι περίπου 1/300 άτομα ενδέχεται να φέρουν στο γονιδίωμα τους μεταλλάξεις σε κάποιο από τα γονίδια που συνδέονται με σύνδρομο Lynch. Η ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού, όπως προαναφέρθηκε, μπορεί να θέσει την υποψία ύπαρξης συνδρόμου Lynch στην οικογένεια. Επιπλέον, οι κακοήθειες που οφείλονται στο σύνδρομο έχουν την τάση να εμφανίζονται σε νεαρότερες ηλικίες. Ακόμη, τα άτομα με σύνδρομο Lynch ενδέχεται να παρουσιάσουν περισσότερες από μία κακοήθειες κατά τη διάρκεια της ζωής τους.

Πώς γίνεται η διάγνωση του συνδρόμου Lynch;

Η διάγνωση του συνδρόμου γίνεται με έλεγχο του DNA στο αίμα ή στο σάλιο του εξεταζόμενου. Η διαδικασία της εξέτασης είναι πολύ απλή χωρίς να ενέχει κινδύνους και συνίσταται σε απλή αιμοληψία ή λήψη σάλιου. Η ανίχνευση μετάλλαξης σε κάποιο από τα γονίδια που εμπλέκονται στο σύνδρομο Lynch (MLH1, MSH2, MSH6, PMS2, και EPCAM) μπορεί να θέσει τη διάγνωση.

Από ποιους καρκίνους κινδυνεύει κάποιος με σύνδρομο Lynch;

Τα άτομα με σύνδρομο Lynch εμφανίζουν τις παρακάτω πιθανότητες να νοσήσουν από κάποιον καρκίνο κατά τη διάρκεια της ζωής τους :

Καρκίνος παχέος εντέρου (Κολοορθικός) 20% με 80%, καρκίνος ενδομητρίου 15% με 60%, καρκίνος ωοθηκών 1% με 38%, καρκίνος στομάχου, 1% με 13%, καρκίνος ουροποιητικού συστήματος 1% με 18%, καρκίνος λεπτού εντέρου 1% με 6%, καρκίνος παγκρέατος 1% με 6%, καρκίνος χοληφόρων 1% με 4%, καρκίνος εγκεφάλου / κεντρικού νευρικού συστήματος 1% με 3%,.

Ανάλογα με το συγκεκριμένο γονίδιο που πάσχει σε κάθε άτομο με σύνδρομο Lynch τα ποσοστά αυτά μπορεί να ποικίλουν και οι πιθανότητες για ανάπτυξη συγκεκριμένων καρκίνων να διαφέρουν.

Τι επιλογές πρόληψης έχει κάποιος με σύνδρομο Lynch;

Για άτομα με διεγνωσμένο σύνδρομο Lynch, ισχύουν οι παρακάτω διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες προσυμπτωματικού ελέγχου. Είναι πολύ σημαντικό να εφαρμόζονται κατόπιν συζήτησης και επικοινωνίας με το γιατρό σας ή τον γενετικό σας σύμβουλο :

Κολονοσκόπηση κάθε 1 με 2 χρόνια, από την ηλικία των 20 με 25 ετών ή 5 χρόνια νωρίτερα από την ηλικία διάγνωσης του νεότερου περιστατικού καρκίνου στην οικογένεια
Ενδοσκόπηση ενώτερου πεπτικού (Γαστροσκόπηση) κάθε 3 με 5 χρόνια
Ετήσια δερματολογική εξέταση
Ετήσιος γυναικολογικός έλεγχος με υπερηχογράφημα και βιοψίες ενδομητρίου από την ηλικία των 30 με 35 ετών.
Η προληπτική χειρουργική αντιμετώπιση, όπως η υστερεκτομή σε γυναίκες με σύνδρομο Lynch, και η λήψη ασπιρίνης που φαίνεται να ελαττώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του εντέρου θα πρέπει να εξατομικεύονται και πάντα να προτείνονται από ειδικούς ιατρούς οι οποίοι μπορούν να υπολογίσουν τα οφέλη και τα πιθανά προβλήματα που ενδέχεται να προκύψουν από τέτοιες παρεμβάσεις.

Οι επιλογές προσυπτωματικού ελέγχου και άλλων μεθόδων πρόληψης ενδέχεται να μεταβάλλεται με τα χρόνια καθώς έρχονται στην επιφάνεια νέα δεδομένα από μελέτες αλλά και νέες τεχνολογίες ελέγχων. Ως εκ τούτου είναι σημαντικό τα άτομα με σύνδρομο Lynch να έχουν τακτική επαφή με το γιατρό/γενετικό τους σύμβουλο για τις διαδικασίες που πρέπει να ακολουθούν.