Καρκίνος Παχέος Εντέρου: Το 10% των περιστατικών έχει κληρονομική βάση

Υπογράφει ιατρικά: Αποστόλου Παρασκευή / Μεταδιδακτορική ερευνήτρια στον τομέα της Γενετικής του Καρκίνου στο Εργαστήριο Μοριακής Διαγνωστικής, ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος

Το 10% του συνόλου των περιστατικών Καρκίνου Παχέος Εντέρου έχει κληρονομική βάση.

Ο κληρονομικός ΚΠΕ χωρίζεται σε δύο μεγάλες κατηγορίες:

1. Τον μη πολυποδισιακό όπου ο αριθμός των πολυπόδων είναι πολύ μικρός ή απουσιάζουν εντελώς με κυριότερο εκπρόσωπο το σύνδρομο Lynch και
2. τον πολυποδισιακό λόγω της παρουσίας πολυπόδων.

Το σύνδρομο Lynch είναι το συχνότερο σύνδρομο ΚΠΕ και οφείλεται σε παθογόνους παραλλαγές σε ένα εκ των γονιδίων MLH1, MSH2, MSH6 και PMS2 που κωδικοποιούν πρωτεΐνες που συμμετέχουν στο μονοπάτι επιδιόρθωσης βλαβών του DNA μέσω του μηχανισμού των αταίριαστων βάσεων. Εκτός από την ανάπτυξη όγκων στο δεξιόν κόλον συχνά αναπτύσσονται και άλλες σύγχρονες ή μετάγχρονες κακοήθειες (π.χ. ενδομητρίου, λεπτού εντέρου, ουροεπιθηλιακής οδού, στομάχου, εγκεφάλου, ωοθηκών, παγκρέατος και δωδεκαδαχτύλου). Ο δια βίου κίνδυνος ανάπτυξης κακοηθειών εξαρτάται από το γονίδιο στο οποίο εδράζεται η παθογόνος παραλλαγή, το φύλο και την ηλικιακή ομάδα που ανήκει κάποιος.

Η διάγνωση και οι παθογόνες παραλλαγές

Η διάγνωση των συνδρόμων πολυποδίασης βασίζεται σε κλινικά και ιστοπαθολογικά ευρήματα και εξαρτάται από τα αποτελέσματα των ενδοσκοπήσεων, το είδος των πολυπόδων, τα εξω-εντερικά συμπτώματα και το οικογενειακό ιστορικό. Το κυριότερο σύνδρομο πολυποδίασης είναι το σύνδρομο της οικογενούς αδενωματώδους πολυποδίασης που οφείλεται σε παθογόνους παραλλαγές του γονιδίου APC.

Τα άτομα χαρακτηρίζονται από την παρουσία εκατοντάδων έως χιλιάδων αδενωματωδών πολυπόδων ή/και την ανάπτυξη ΚΠΕ. Ακολουθεί το σύνδρομο πολυποδίασης σχετιζόμενο με παθογόνους παραλλαγές στο γονίδιο MUTYH και τα άτομα εμφανίζουν δεκάδες έως εκατοντάδες πολύποδες παχέος εντέρου. Συχνά αναπτύσσουν πολύποδες ή/και όγκους στο δωδεκαδάχτυλο. Τα τελευταία χρόνια ένας αριθμός περιστατικών ΚΠΕ και εμφάνισης αδενωμάτων οφείλεται σε διαλληλικές παθογόνους παραλλαγές του γονιδίου NTHL1 οι οποίες προκαλούν ένα φαινότυπο πολλαπλών όγκων κυρίως μαστού και ενδομητρίου. Επίσης, ένας αριθμός ασθενών που αναπτύσσει αδενώματα ή/και ΚΠΕ εξηγείται από διαλληλικές παθογόνους παραλλαγές στο γονίδιο MBD4. Τα άτομα αυτά συχνά αναπτύσσουν οξεία μυελογενή λευχαιμία και μελάνωμα οφθαλμού.

Τέλος, το σύνδρομο Peutz-Jeghers, το οποίο είναι υποδιαγνωσμένο, οφείλεται σε παθογόνους παραλλαγές του γονιδίου STK11 και τα άτομα αναπτύσσουν αμαρτωματώδεις πολύποδες, καρκίνο στο γαστρεντερικό, το λεπτό και παχύ έντερο, το πάγκρεας και το μαστό ενώ συχνά εμφανίζουν και στίγματα μελανίνης στην περιοχή γύρω από το στόμα. Συμπερασματικά, υπάρχουν πολλαπλά μεντελικά σύνδρομα ΚΠΕ και πολυποδιάσεων που οφείλονται σε παθογόνους παραλλαγές γονιδίων που συμμετέχουν σε μηχανισμούς επιδιόρθωσης βλαβών του DNA.